Η Ελλάδα βρίσκεται μακρά από το μέσο όρο του ποσοστού ανακύκλωσης των αποβλήτων σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Παρόλο που οι χώρες της ΕΕ έχουν αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά ανακύκλωσής τους, τα τελευταία χρόνια η ταχύτητα αυτής της προόδου επιβραδύνεται.

Ο μέσος πολίτης της ΕΕ παρήγαγε 4,8 τόνους απορριμμάτων το 2021 - αλλά μόνο το 38 τοις εκατό από αυτά ανακυκλώθηκε. Στην Ελλάδα τα αντίστοιχα ποσά είναι 2,5 τόνοι απορριμμάτων ανά κάτοικο και μόνο το 23 τοις εκατό από αυτά ανακυκλώθηκε. Η ανακύκλωση των σκουπιδιών μας είναι ένας κρίσιμος τρόπος μείωσης της κατανάλωσης πρωτογενών πόρων αντικαθιστώντας τους με δευτερεύοντα υλικά που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον μία φορά.
Η Γερμανία και η Γαλλία παράγουν το ένα τρίτο των απορριμμάτων της Ε.Ε.
Η Γερμανία (401 εκατομμύρια τόνοι) και η Γαλλία (310 εκατομμύρια τόνοι) συνεισέφεραν τα μέγιστα στη συνολική ποσότητα αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ. Από το 2020, αυτές οι δύο χώρες ήταν υπεύθυνες για το ένα τρίτο των αποβλήτων της ΕΕ με 19 και 14 τοις εκατό αντίστοιχα. Η Ελλάδα αντίστοιχα παράγει 28,4 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων.
Η επεξεργασία των απορριμμάτων χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες: ανάκτηση και διάθεση. Η ανάκτηση περιλαμβάνει ανακύκλωση, ανάκτηση ενέργειας και επίχωση - όπου τα απόβλητα χρησιμοποιούνται για την αναδιάρθρωση των εκσκαφών περιοχών, όπως χαλίκια και υπόγεια ορυχεία . Η διάθεση καλύπτει την υγειονομική ταφή και την αποτέφρωση.
Το μερίδιο της ανακύκλωσης στη συνολική επεξεργασία απορριμμάτων στην Ε.Ε. ήταν 39,9 τοις εκατό στην ΕΕ. Το ποσοστό ανακύκλωσης ποικίλλει σημαντικά από 5,2 τοις εκατό στη Ρουμανία έως 83,2 τοις εκατό στην Ιταλία. Η Ελλάδα ανακυκλώνει περίπου το 23 τοις εκατό μακριά από το μέσο όρο των κρατών μελών της Ε.Ε.
Το ποσοστό ανακύκλωσης ήταν υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ στη Γαλλία (54,2 τοις εκατό) και τη Γερμανία (44 τοις εκατό), τις δύο κορυφαίες χώρες όσον αφορά τις υψηλότερες ποσότητες αποβλήτων που παράγονται.
Τι γίνεται με τους ρόλους των νοικοκυριών στη διαχείριση των απορριμμάτων;
Παρήγαγαν μόνο το 9,4 τοις εκατό των συνολικών απορριμμάτων στην ΕΕ. Οι στατιστικές για τα αστικά απόβλητα μας δίνουν κάποια εικόνα για τα οικιακά απορρίμματα και τα γραφεία, καθώς και για τη σύνθεση των οικιακών απορριμμάτων.
Το 2021, σχεδόν τα μισά (49,6 τοις εκατό) των αστικών απορριμμάτων ανακυκλώθηκαν στην ΕΕ.
Η Γερμανία και έξι άλλες χώρες της ΕΕ είχαν υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης από τον μέσο όρο της ΕΕ: Αυστρία, Σλοβενία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο και Ιταλία.
Η Ελλάδα ανακυκλώνει περίπου 21 τοις εκατό των αστικών απορριμμάτων μακριά από το μέσο όρο των κρατών μελών της Ε.Ε.
Το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών απορριμμάτων μεταξύ 2001 και 2021 αυξήθηκε κατά 21 τοις εκατό στην ΕΕ. Ωστόσο, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) προειδοποιεί ότι ο ρυθμός προόδου επιβραδύνεται τα τελευταία χρόνια. Ειδικά για την Ελλάδα ενώ το 2020 το ποσοστό ήταν 23 τοις εκατό το 2021 έπεσε στο 21 τοις εκατό.
Μόνο η Σλοβενία είχε την υψηλότερη αύξηση στο ποσοστό ανακύκλωσής της, τις τελευταίες δύο δεκαετίες με 57 τοις εκατό.
Γιατί ορισμένες χώρες είναι καλύτερες στην ανακύκλωση από άλλες;
Σύμφωνα με τον ΕΟΠ, οι χώρες που έχουν καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά την ανακύκλωση διαθέτουν ευρύτερο φάσμα μέτρων σε σύγκριση με εκείνες με χαμηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης.
Αυτές περιλαμβάνουν απαγορεύσεις υγειονομικής ταφής για βιοαποδομήσιμα απόβλητα ή μη προεπεξεργασμένα αστικά απόβλητα και υποχρεωτική χωριστή συλλογή τύπων αστικών αποβλήτων, ιδίως βιοαποβλήτων.
Οι κορυφαίες χώρες διαθέτουν επίσης οικονομικά μέσα, όπως φόρους υγειονομικής ταφής και αποτέφρωσης, καθώς και τέλη συλλογής απορριμμάτων που ενθαρρύνουν έντονα την ανακύκλωση και την κομποστοποιηση των οργανικών απορριμμάτων.
Ο ΕΟΠ διαπίστωσε επίσης ότι τα υψηλά επίπεδα εθνικής περιβαλλοντικής συνείδησης συνέβαλαν σε υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης πέρα από την αποτελεσματική ανάπτυξη της εθνικής νομοθεσίας για τη διαχείριση αποβλήτων.
Το γιατί η Ελλάδα είναι κάτω από το μέσο όρο στις αποδόσεις διαχείριση των αποβλήτων, οφείλεται στο γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν προωθεί επαρκώς τις μεθόδους εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων στην πηγή.

Γιώργος Μπακογιάννης
Χημικός Μηχανικός