Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η αρνητική στάση της κυβέρνησης-κράτους απέναντι στους Ο.Τ.Α. Η συμπεριφορά της στάσης της Κυβέρνησης περισσότερο ομοιάζει με αυτή την στάση του Αττίλα, ακολουθώντας τη φιλοσοφία που λέει ότι ως αδύναμοι που είστε και όχι ως πραγματικοί εταίροι αν δεν συμμορφωθείτε θα σας πνίξω.

Γράφει ο Γεώργιος Μπακογιάννης
Χημικός Μηχανικός

Η τοποθέτηση των ΟΤΑ σε ρόλο κομπάρσου, σε κρατική οντότητα δεύτερης κατηγορίας, αφαιρεί μεγάλο μέρος της δυναμικής τους και της θετικής επίδρασης που θα μπορούσαν να έχουν στην τοπική κοινωνία, ως οι «φάροι» της ανάπτυξης και του πολιτικού πολιτισμού.
Η αντιμετώπιση των χωρικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων είναι σε μεγάλο βαθμό υπόθεση της αποκεντρωμένης διοίκησης. Όμως αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ότι οι περιφερειακές δομές του κράτους, έχουν διαβρωθεί σε επικίνδυνο βαθμό και έχουν απαξιωθεί, με αποτέλεσμα να μην μπορούν ν΄ ανταποκριθούν στα σημερινά δεδομένα, με υψηλές απαιτήσεις στο χωροταξικό , πολεοδομικό και προστασίας περιβάλλοντος.
Το κράτος δεν επιθυμεί μία πραγματική αυτοδιοίκηση και αυτόνομη συνάμα και αυτό απορρέει από το γεγονός ότι δεν τους θεωρεί ειλικρινώς είτε ως παράγοντες ικανούς να βοηθήσουν στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, είτε ως θύλακες συντήρησης νησίδων τοπικής οικονομίας που θα αποτελέσουν και τους μοχλούς της αυριανής οικονομικής ανάκαμψης.
Η σχετική ανεξαρτησία των ΟΤΑ από το κράτος, τόσο σε ό,τι αφορά τα έσοδα όσο και σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των εξόδων, θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποκεντρωμένη (πράσινη) ανάπτυξη μόνο με την θεσμοθέτηση των νέων εργαλείων όπως τα τοπικά περιβαλλοντικά τέλη, τα τέλη από την εκτός σχεδίου δόμηση, τα τέλη ΑΠΕ, κτλ. με την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω έσοδα θα είναι πράγματι ανταποδοτικά και οι απολογισμοί τους θα υποβάλλονται διαφανώς και σε ετήσια βάση προς το κοινωνικό σώμα.
Η τοποθέτηση των ΟΤΑ σε ρόλο κομπάρσου, σε κρατική οντότητα δεύτερης κατηγορίας, αφαιρεί μεγάλο μέρος της δυναμικής τους και της θετικής επίδρασης που θα μπορούσαν να έχουν στην τοπική κοινωνία, ως οι «φάροι» της ανάπτυξης και του πολιτικού πολιτισμού. Με απαξιωμένους τους τοπικούς θεσμούς θα έχουμε και μια συνεχώς διευρυνόμενη κρίση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και το κράτος που οι ΟΤΑ εκπροσωπούν.
Η θεσμοθέτηση των αυτοτελών πόρων έχει θεσμοθετηθεί εδώ και δεκαετίες στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, όμως δεν αποδίδονται στον πραγματικό δικαιούχο που είναι οι Ο.Τ.Α.
Δεν ενθαρρύνει τους ΟΤΑ να συμμετέχουν σε επιχειρήσεις Πράσινης Οικονομίας (ΑΠΕ, διαχείριση περιβαλλοντικών πόρων κτλ), βλέπε κώδικα Δήμων.
Χωρίς ενδογενείς πόρους, χωρίς σχέδιο για την επιχειρηματικότητα των δήμων, δημιουργούν εξαναγκασμό και σχέσεις υποτέλειας προς την κυβέρνηση.
Η πελατειακή σχέση κράτους – ΟΤΑ, σωστότερα η εξάρτηση των ΟΤΑ από το κεντρικό κράτος, συνεχίζεται, διότι τα βασικά έσοδα των δήμων συνεχίζουν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ρευστότητα των κρατικών ταμείων και τις προτεραιότητες των εκάστοτε υπουργών Εσωτερικών.
Ένα παράδειγμα είναι ότι χωρίς τις ενισχύσεις μέσω των προγραμμάτων Θησέας, Φιλόδημος και Αντώνης Τρίτσης είναι φανερό ότι ελάχιστοι αυτοδιοικητικοί οργανισμοί ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στην κάλυψη της ίδιας συμμετοχής.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Πράσινο Ταμείο του ΥΠΕΚΑ, το οποίο ενώ νομοθετήθηκε, λειτούργησε πλημμελώς, με μόλις το 2,5% των αρχικά προβλεπόμενων εσόδων. Έτσι, σημαντικά ποσά (της τάξεως αρκετών δις) από τέλη που εισπράττονται από το κράτος και πρέπει να αποδίδονται στους δικαιούχους (μεταξύ αυτών και οι ΟΤΑ) για έργα περιβάλλοντος και προστασίας από την Κλιματική Αλλαγή, χάθηκαν για πάντα μέσα στη μαύρη τρύπα των ελλειμμάτων.
Χωρίς χρήματα και χωρίς επιχειρηματικότητα, η πράσινη ανάπτυξη είναι ένα άδειο κέλυφος. Και χωρίς αρμοδιότητες στους ΟΤΑ, το σχήμα της τοπικής ανάπτυξης είναι επιεικώς οξύμωρο.
Λέει ο νόμος: «Οι Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις αναλαμβάνουν σταδιακά εκείνες τις αρμοδιότητες που ασκούνται σήμερα από την κρατική περιφέρεια, µε εξαίρεση εκείνες οι οποίες πρέπει να παραμείνουν στα αποκεντρωμένα όργανα του κράτους χάριν της ενότητας της κρατικής πολιτικής σε ολόκληρη την επικράτεια, όπως τα θέματα χωροταξίας – πολεοδομίας, προστασίας του περιβάλλοντος και δασικής πολιτικής ή µμεταναστευτικής πολιτικής». Δηλαδή οι δήμοι, με τη γεωγραφική τους μάλιστα διεύρυνση, θα γίνουν το θεμέλιο της πράσινης ανάπτυξης – χωρίς όμως το περιβάλλον και τη χωροταξία. Οξύμωρο. Οι όποιες ρυθμίσεις για το μέλλον των ΟΤΑ, δεν μπορεί να έχουν τον βραχύβιο ορίζοντα μιας κυβερνητικής, υπουργικής ή και αυτοδιοικητικής θητείας.
Αν η κυβέρνηση θεωρεί τους Ο.Τ.Α ισότιμους εταίρους θα πρέπει να το αποδείξει καλώντας τους από κοινού ν΄ αναπτύξουν μια χάρτα που θα καθορίζει την οντότητα των Ο.Τ.Α όπως καθορίζεται από το Σύνταγμα , τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τον ευρωπαϊκό χάρτη της αυτοδιοίκησης.