Αν δεν παραιτηθούμε από τον υπερκαταναλωτισμο, αν δεν αλλάξουμε τρόπο ζωής, τότε κάποιοι άλλοι θα αποφασίσουν για το δικό μας μέλλον, και οι αποφάσεις θα είναι οδυνηρές για όλους μας.Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη πανευρωπαϊκή διαβούλευση για το πως θα πορευτεί η ένωση των κρατών μελών της Ε.Ε, λόγω μείωσης των πρωτογενών πόρων.
Γράφει ο Γεώργιος Μπακογιάννης
Χημικός Μηχανικός
Βασική αρχή της διαβούλευσης είναι η βιωσιμότητα του πλανήτη για να μη στερηθούν οι επόμενες γενιές αυτά που εμείς απολαμβάνουμε σήμερα. Η κυρίαρχη άποψη είναι: «Η λιγότερη κατανάλωση σήμερα είναι η καλύτερη προσέγγιση για το αύριο και αφορά το περιβάλλον και εν γένει το κλίμα».
Ήδη υπάρχουν εδώ και καιρό απόψεις που υποστηρίζουν ότι «η υπερβολική καταναλωτική συμπεριφορά καταστρέφει τον πλανήτη μας», και «όπως η μέρα που θα σταματήσουμε να ψωνίζουμε μόνο από καταναλωτική μανία θα είναι η καλύτερη μέρα για το περιβάλλον».
Θα έρθει η μέρα, και δεν είναι μακριά, όπου δε θα ψωνίζουμε πράγματα για να νιώθουμε καλά, ή για να υπάρχουμε, ή γιατί θέλουμε να εντυπωσιάσουμε, ή για να ξεφεύγουμε από τη καθημερινότητα. Η σκέψη να είσαι ντυμένος πάντα με την τελευταία λέξη της μόδας, να έχεις το πιο κομψό αυτοκίνητο και να θέλεις να έχεις τον πιο σύγχρονο εσωτερικό εξοπλισμό για το σπίτι προκύπτει από τη βασική ανάγκη να θέλεις να ικανοποιήσεις πρώτα τον εαυτό σου και μετά τις βασικές σου ανάγκες, θα σταματήσει να υφίσταται.
Βραχυπρόθεσμα ο όρος της βιωσιμότητας θα κατακλύζει τη καθημερινότητα μας και θα είναι παντού πρώτη είδηση και μάλιστα με εμφατικό τρόπο. Βιωσιμότητα δε σημαίνει παραίτηση από τη καθημερινότητα, αλλά παραίτηση από την υπερβολή. Βιωσιμότητα είναι να κατανοήσουν οι άνθρωποι τη σύνδεση μεταξύ της απόφασής τους για αγορές και τα πιθανά αρνητικά αποτελέσματα αυτής. Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν, ότι «χωρίς μειωμένα ψώνια δύσκολα προστατεύεται το περιβάλλον», και «ο υλισμός σε καμία περίπτωση δεν προάγει την ευημερία». Οι υλιστικές αξίες απέτυχαν, δεν προσφέρουν καμία μόνιμη ασφάλεια, ή ικανοποίηση, και πόσο μάλλον ευτυχία. Πρέπει να είμαστε ο εαυτός μας και να εκτιμούμε τα όσα έχουμε ήδη.
Χρειάζεται μια γενική επανεξέταση των πραγμάτων και τελικά την αποδοχή πως μόνο ο καθένας μπορεί να αποφασίσει για τον εαυτό του τι είναι πραγματικά απαραίτητο και τι όχι. Να μην συνδέεται η κατανάλωση με το κοινωνικό στάτους.
Σύμφωνα λοιπόν με την αρχή της βιωσιμότητας, στο νέο Σχέδιο Δράσης της Ε.Ε για την μελλοντική οικονομία, έχει δρομολογηθεί μια συντονισμένη στρατηγική για μια κλιματικά ουδέτερη, αποδοτική από πλευράς πόρων, ανταγωνιστική οικονομία για να μπορέσει ο πλανήτης να εξακολουθεί να είναι φιλόξενος για το ανθρώπινο είδος. Η Ε.Ε έχει αποφασίσει να συμβάλει αποφασιστικά στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 αποσυνδέοντας την οικονομική μεγέθυνση από τη χρήση των πρωτογενών πόρων, ενώ παράλληλα θα διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε χωρίς να αφήσει κανέναν πίσω. Για να εκπληρωθεί η φιλοδοξία αυτή, πρέπει η Ε.Ε να επισπεύσει τη μετάβαση σε ένα μοντέλο ανατροφοδοτικής ανάπτυξης το οποίο θα επιστρέφει στον πλανήτη περισσότερα από όσα του αφαιρεί, να προχωρήσει προς την κατεύθυνση της διατήρησης της κατανάλωσης πόρων εντός των πλανητικών ορίων και, ως εκ τούτου, να καταβάλει προσπάθειες για να μειώσει το αποτύπωμα της κατανάλωσης και ταυτόχρονα να διπλασιάσει το ποσοστό χρήσης κυκλικών υλικών κατά την επόμενη δεκαετία.
Η στρατηγική πολιτική της Ε.Ε είναι από τη μια να υπάρξει η βιωσιμότητα των τροφίμων στοχεύοντας παράλληλα στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διασφάλιση υγιεινών τροφίμων, και από την άλλη μέσω της μείωσης της κατανάλωσης προϊόντων ευρύτερης κλίμακας να υπάρξει μείωση κατανάλωσης των πρωτογενών πόρων. Έτσι είναι υποχρεωμένη, εκ των πραγμάτων, να συμπληρώσει την υφιστάμενη εθνική νομοθεσία των κρατών μελών της και να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και αυτό της ευρύτερης κατανάλωσης προϊόντων κάθε κατηγορίας.
Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2021, το ένα τρίτο περίπου των Ευρωπαίων αγοράζει περισσότερα από ότι καταναλώνει. Ένα ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 25-30% δηλώνει ότι αγοράζει πράγματα που σαφώς δε τα είχε άμεσα ανάγκη.
Εν κατακλείδι, θα υπάρχει μια αλλαγή στον τρόπο παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης τροφίμων και λοιπών προϊόντων η οποία είναι απαραίτητη για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα προς το ζην όλων των οικονομικών παραγόντων στην τροφική αλυσίδα και σε όλο το φάσμα της κατανάλωσης, δημιουργώντας δίκαιες οικονομικές αποδόσεις και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
