Με τον όρο «φυσικό περιβάλλον» εννοούμε το χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο που περιβάλλει τον άνθρωπο, μαζί με τη χλωρίδα, την πανίδα και τους φυσικούς του πόρους.

Γράφει ο Γιώργος Μπακογιαννης, Χημικός Μηχανικός

Το περιβάλλον, ως προστατευόμενο, συμπίπτει με τον υπό ευρεία έννοια ζωτικό χώρο του ανθρώπου, που είναι απαραίτητα για την επιβίωση, τη διατήρηση της υγείας του, την ποιότητα ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Το περιβάλλον και η προστασία του από τις καταστροφικές επιδράσεις της τεχνολογικής προόδου, της απρογραμμάτιστης οικονομικής ανάπτυξης και του σύγχρονου καταναλωτικού τρόπου ζωής που προκάλεσαν συσσώρευση οικολογικών προβλημάτων. Η συνεχής, άπληστη και απρογραμμάτιστη επέμβαση στο περιβάλλον διαταράσσει την ισορροπία ανάμεσα στους ζωντανούς οργανισμούς και στο ζωτικό τους χώρο, διατάραξη που μπορεί να φτάσει ως την πλήρη κατάλυση των αλληλένδετων βιολογικών ισορροπιών.
Η συνολική θεώρηση του περιβαλλοντικού προβλήματος οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η απαίτηση σεβασμού προς το περιβάλλον τόσο αυτοτελώς όσο και ως έκφανση της απαίτησης σεβασμού και προστασίας της ζωής και της αξίας του ανθρώπου, ο οποίος είναι υπεύθυνος, αλλά και τελικός αποδέκτης των σημαντικότερων προσβολών του, δεν αποτελεί ένα απλό σύνθημα προσφερόμενο για πολιτική εκμετάλλευση, αλλά προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου και τη διατήρηση της υγείας του όπως και για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειάς του, απόρροια της οποίας αποτελεί η αξίωση γι α ποιότητα ζωής.
Η ανάγκη αποτελεσματικής αντιμετώπισης των οξύτατων περιβαλλοντικών ζητημάτων προκαλεί έντονο κοινωνικό προβληματισμό, καθώς έχει καταστεί πλέον κοινή συνείδηση η ζωτική ανάγκη για ένα βιώσιμο, ισορροπημένο και καλαίσθητο περιβάλλον.
Στη χώρα μας υπάρχει μεγάλο πλήθος οικοσυστημάτων όπως:
Υγροτοπικά, Αγροτικά, Δασικά και Ανωδασικά, Μεσογειακά (φρύγανα και μακκία βλάστηση), Παράκτια και Θαλάσσια.
Ωστόσο όπως φαίνεται και στη συνέχεια, τα οικοσυστήματα αυτά κινδυνεύουν από φυσικούς αλλά και από ανθρωπογενείς παράγοντες:
Στη Μεσόγειο, η ξηρασία και οι πυρκαγιές προβλέπεται να αποτελέσουν τις μεγαλύτερες απειλές για τα δασικά οικοσυστήματα. Ιδιαίτερα η Ελλάδα αναμένεται να είναι μία από τις πιο ευπαθείς χώρες στην κλιματική αλλαγή, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι παραλίες αποτελούν οικοσυστήματα που χρήζουν προστασίας και δεν είναι οικόπεδα για εκμετάλλευση από τους δήμους. Η αποψίλωση του τοπίου από τη βλάστηση -και διευκρινίζουμε εδώ ότι ο καλαμιώνας της παραλίας Σαχάρα είναι πολύτιμο οικοσύστημα για την ορνιθοπανίδα- οι αυθαίρετες κατασκευές, η ηχορρύπανση, η καταστροφή αμμοθινών σημαίνει απομάκρυνση της άγριας ζωής και κατά συνέπεια δραματική υποβάθμιση του περιβάλλοντος».
Έως τώρα, η οικονοµία λειτουργούσε κυρίως σύµφωνα µε το µοντέλο: «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω» - ένα γραµµικό µοντέλο - στο οποίο κάθε προϊόν αναπόφευκτα φτάνει στο «τέλος της ωφέλιμης ζωής» του.
Η γραµµική οικονοµία, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, δεν αποτελεί πλέον βιώσιµη επιλογή.
Ήρθε η στιγμή να καταφύγουμε και στην χώρα μας στο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας. Κυκλική οικονομία είναι εκείνη που έχει σχεδιαστεί ώστε να επιτυγχάνει την αποκατάσταση και να διατηρεί τα προϊόντα, τα συστατικά στοιχεία και τα υλικά στην ύψιστη δυνατή χρησιμότητα και αξία καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους..
Μέσα από την κυκλική οικονομία επιδιώκεται η δημιουργία κύκλων, μέσα από τους οποίους οι πρώτες ύλες, τα εξαρτήματα και τα προϊόντα, χάνουν όσο το δυνατόν λιγότερη από την αξία τους. Ταυτόχρονα επιδιώκει τη χρήση ανανεώσιμης ενέργειας και συστημικής σκέψης. Τα προϊόντα είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να είναι ανθεκτικά, αποσυναρμολογήσιμα, επισκευάσιμα, επαναχρησιμοποιήσιμα και ανακυκλώσιμα μέσα από τεχνικούς ή βιολογικούς κύκλους. Προτεραιότητα δίνεται σε ότι έχει ήδη φτιαχτεί π.χ. επανακατασκευή, ενώ η κατασκευή νέων προϊόντων στρέφεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμους πόρους και πρώτες ύλες, εξαλείφοντας όσο γίνεται δυνατόν τις τοξικές ουσίες μέσα σε αυτά.
Έτσι εισέρχονται στην αγορά τα δευτερογενή υλικά, που προκύπτουν από την επεξεργασία αποβλήτων ή προϊόντων, αντικαθιστώντας τις πρώτες ύλες που προκύπτουν από την εξόρυξη. Κλειδί στην κυκλική οικονομία αποτελεί η αποϋλοποίηση. Συνοδεύεται συχνά από την παροχή προϊόντων ως υπηρεσίες και οδηγείται από καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα που επηρεάζουν τις παραδοσιακές καταναλωτικές συνήθειες.
Οι παραπάνω διαδικασίες δημιουργούν αλυσίδες αξίας, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στην κυκλική οικονομία να στηρίξει νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες μπορούν να είναι έμμεσα ή άμεσα κυκλικές, με τις τελευταίες να χωρίζονται σε αυτές που την καθιστούν εφικτή (enablers) και αυτές που την εφαρμόζουν (core).
Η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας στην οικονομία της ΕΕ παρέχει τη δυνατότητα αύξησης του ΑΕΠ της ΕΕ κατά επιπλέον 0,5 % έως το 2030, με τη δημιουργία περίπου 700.000 νέων θέσεων εργασίας.

Βασικοί στόχοι της πολιτείας θα πρέπει μέσω του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030 επιβάλλεται να είναι:
1.Ταφή των υπολειμμάτων στο 10% το 2030,
2.Παύση της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων και αποκατάσταση των παράνομων χωματερών μέχρι το 2022.
3.Αύξηση της ανακύκλωσης στο 55% το 2025 και στο 60% το 2030 (συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων).
4.Χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) και ανάπτυξη σχετικών υποδομών σε όλη την επικράτεια για τη μέχρι το 2022.
5.Τον εκσυγχρονισμό του «τέλους ταφής» αποβλήτων σε ΧΥΤΑ και την εφαρμογή στην πράξη της αρχής «Πληρώνω όσο Πετάω».
6.Την προώθηση της χωριστής συλλογής και την ενίσχυση δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών με 4 ρεύματα ανακύκλωσης (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο).
7.Την ολοκληρωμένη ανάπτυξη δικτύου συλλογής οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) μέχρι το τέλος του 2022
8.Την αύξηση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) προκειμένου να ανταποκρίνονται στις νέες αυξημένες ανάγκες ανακύκλωσης της χώρας.
9.Την αύξηση της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των αποβλήτων και την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής ενέργειας με σκοπό τη μείωση της ταφής.
10.Για την επίτευξη των στόχων και την εφαρμογή των μέτρων του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030 προκρίνονται οι βασικές αρχές ιεράρχησης στη διαχείριση των αποβλήτων, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, σύμφωνα και με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές.
Για τη διασφάλιση των ανωτέρω υιοθετούνται τα ακόλουθα:
1.Η αρχή «Πληρώνω όσο πετάω».
2.Η διευρυμένη ευθύνη των παραγωγών αποβλήτων, με βάση την αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει».
3,Η ενίσχυση της σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
4.Η υπεύθυνη διαχείριση των αποβλήτων των τουριστικών ροών.
5.Η συνεχής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση.
6.Τις αρχές αυτές καλούνται να υιοθετήσουν οριζόντια όσοι εμπλέκονται στη διαχείριση των απορριμμάτων, ήτοι η Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, οι ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Απορριμμάτων), τα Συστήματα Διαχείρισης, οι δημόσιοι φορείς και οι ιδιώτες.
Πρέπει να σταματήσουμε να προσβάλουμε και να υποβαθμίζουμε το περιβάλλον , εξαιτίας της συνεχούς, άπληστης και απρογραμμάτιστης επέμβασης σ’ αυτό. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει αδήριτη ανάγκη για διευρυμένη προστασία του περιβάλλοντος.