Πότε θα αντιληφτεί η κεντρική εξουσία ότι η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα επιφέρει βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο των συμπολιτών μας και θα δημιουργήσει τις βάσεις για την έξοδο από την κρίση;

Στους καιρούς αυτούς τους δύσκολους, τα μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση έχουν μια βραχυπρόθεσμη τάση ανάσχεσης της ύφεσης και της ανεργίας, αλλά δεν παράγουν ανάπτυξη.

Γράφει ο Γεώργιος Μπακογιάννης
Χημικός Μηχανικός

Η ανάγκη είναι να αναπτύξει η χώρα ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που πλέον θα περιλαμβάνει ξανά τον πρωτογενή τομέα, ως το δεύτερο πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Άλλωστε ο πρωτογενής τομέας είναι ένα σύνολο δραστηριοτήτων με αντικείμενο την απόκτηση αγαθών άμεσης ή έμμεσης κατανάλωσης, κατ’ ευθείαν από την φύση, είναι η βάση της πραγματικής οικονομίας.
Μπροστά σε αυτό το οικονομικό δύσκολο περιβάλλον τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι αν θέλουμε να πετύχουμε ανάπτυξη και σε ποιους τομείς της οικονομίας πρέπει να επικεντρωθούμε για να πετύχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης;
Η απάντηση αυτών των ερωτημάτων βρίσκεται στα πλαίσια ενός εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την οικονομική ανάταση με βασικό συντελεστή σχεδίασης αυτόν την τοπική ανάπτυξη.
Σε αυτό το πρωτόγνωρο και ασταθές περιβάλλον, η κυβέρνηση οφείλει να καλέσει τη Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε ένα διάλογο από μηδενικής βάσης και μέσα από θεσμοθετημένες θέσεις και αρμοδιότητες, να δώσει το έναυσμα για την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας.
Με εφαλτήριο την τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να κάνουν μια προσπάθεια να οργανώσουν τον πρωτογενή τομέα μέσα από υγιείς παραγωγικές ομάδες ανθρώπων.
Το όλο εγχείρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μία εφαρμοσμένη καλή πρακτική της κοινωνικής οικονομίας. Παράλληλα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί έτσι η βάση για τη σύσταση στο μέλλον μικρών κοινωνικών συνεταιρισμών, ομάδες παραγωγών οι οποίοι μπορούν να αναπτύξουν ειδικές καλλιέργειες με ποιοτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το εγχείρημα αυτό μπορεί να συμβάλλει στη στροφή προς την αγροτική οικονομία, νέων ανθρώπων και επιστημόνων, δίνοντας στο επάγγελμα του αγρότη ιδιαίτερη σημασία και νέο κοινωνικό περιεχόμενο.
Ο ρόλος του πρωτογενή τομέα και της μεταποίησης των προϊόντων, αν και τα τελευταία χρόνια έχει παραμεληθεί, είναι καθοριστικός και πρέπει να ενισχυθεί με ενέργειες που να ανταποκρίνονται στην νέα πραγματικότητα με εφαρμογή σταθερών πολιτικών που να έχουν ως στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη της υπαίθρου.
Αυτά τα σχέδια δράσης θα προβλέπουν λεπτομερώς την έκταση και το αντικείμενο των καλλιεργειών, το εργατικό δυναμικό που χρειάζονται, τις τεχνικές προϋποθέσεις, τα διαθέσιμα κονδύλια, τη διακίνηση και τον προορισμό των παραγόμενων αγαθών.
Οι Ο.Τ.Α, με φυσική συνέπεια να προσφέρουν τους ανεκμετάλλευτους φυσικούς πόρους και υποδομές που έχουν στη διάθεσή τους, προκειμένου να παραχθούν αγαθά και προϊόντα.
Η σχέση του πρωτογενή τομέα και της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι άρρηκτη και διαχρονική. Αυτή η σχέση περιλαμβάνει την γεωργία, κτηνοτροφία και την αλιεία. Βασική ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι η ανάπτυξη της φυτικής και ζωικής παραγωγής, η υποβοήθηση του αγροτικού κόσμου για την βελτίωση των μεθόδων εργασίας για καλύτερη οργάνωση των γεωργικών εγκαταστάσεων.
Ο πρωτογενής τομέας και η διασύνδεσή του με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, μπορεί να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης, επιχειρηματικότητα και προστιθέμενη αξία.
Εκτός τη βελτίωση που μπορεί να επιφέρει η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, εξίσου θα είναι και η προσπάθεια να ανακοπεί η πληθυσμιακή αιμορραγία ιδιαίτερα από νέους ανθρώπους, κρατώντας τους στο τόπο που γεννήθηκαν.
Ο πρωτογενής τομέας, έχει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Ελλάδας, καθώς συμμετέχει με 4% στο ΑΕΠ, ενώ μαζί με τη μεταποίηση, ξεπερνά το 8% του ΑΕΠ.
Όμως τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο χώρος είναι πολλά και σημαντικά. Το ποιο σημαντικό είναι το χαμηλό Μορφωτικό Επίπεδο των Απασχολούμενων στο Πρωτογενή Τομέα. Μόλις το 0,2% είναι απόφοιτοι ΑΕΙ και ΤΕΙ, το 6% είναι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης, το 61,8% είναι απόφοιτοι δημοτικού, ενώ το 32% δεν έχει καμία εκπαίδευση.
Η μη κατάρτιση και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο λειτουργεί ως τροχοπέδη για τη περαιτέρω οργάνωση και καθετοποίηση της παραγωγής. Ένα άλλο εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι η έλλειψη εφαρμοσμένης έρευνας.
Όλοι γνωρίζουν τα ριζικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας. Όλοι γνωρίζουν ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη τόνωση της οικονομίας μέσω της ανάπτυξης. Οι εμπλεκόμενοι κυβερνητικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες αντί να διαιωνίζουν το πρόβλημα και να διυλίζουν το κώνωπα θα πρέπει να αμβλύνουν τη διαδικασία ανάπτυξης της τοπικής ανάπτυξης. Καθοριστική λύση του προβλήματος είναι η παροχή όλων των εργαλείων, στους ΟΤΑ.
Από τη δεκαετία του 1990, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης θεωρούνται τόσο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο παράγοντες αναπτυξιακής πολιτικής. Θα πρέπει να σταματήσει η παρωχημένη αντίληψη ότι η Τ.Α είναι απλά πάροχοι υπηρεσιών και μεσάζοντες εκτέλεσης έργων στη χωρική τους αρμοδιότητα και να αντιμετωπιστούν ως καταλύτες για την αποκέντρωση και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Τι απουσιάζει;
• Απουσιάζει μια καλά σχεδιασμένη στρατηγική προσέγγιση σε εθνικό επίπεδο για τη διευκόλυνση και την αναγνώριση της αυξανόμενης συμμετοχής των ΟΤΑ στην αναπτυξιακή πολιτική της Ελλάδας.
• Απουσιάζει μια διαδικασία που θα ενισχύσει τη συμμετοχή τους, στον προγραμματισμό και την εφαρμογή των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, με τρόπο συντονισμένο και στρατηγικό.
1.Στους ΟΤΑ, θα πρέπει να γίνει ουσιαστική μεταφορά αρμοδιοτήτων από τη κεντρική διοίκηση.
2.Οι ΟΤΑ, θα πρέπει να έχουν φωνή στην αναπτυξιακή ατζέντα.
3.Οι ΟΤΑ, θα πρέπει να έχουν εξωστρεφή συμπεριφορά όσον αφορά τον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, και να έχουν αυξημένη παρουσία στο διεθνές προσκήνιο.
Ποια είναι άραγε η αξία του όρου «αποκεντρωμένη διοίκηση και συνεργασία» όταν δε περιγράφει το πραγματικό δίκτυο λήψης αποφάσεων για ουσιαστική αποκεντρωμένη διοίκηση;
Η προσφορά των ΟΤΑ αναγνωρίζεται σε επίπεδο διοίκησης. Είναι καιρός να αναγνωριστεί και σε επίπεδο ανάπτυξης. Είναι καιρός να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο η εμπειρογνωσία που διαθέτουν και να εξασφαλισθεί αποτελεσματικότερη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των διαφόρων φορέων.
4.Οι ΟΤΑ έχουν το μοναδικό χαρακτηριστικό το οποίο δεν έχει η κεντρική εξουσία και αυτό είναι η εγγύτητα. Χάρη της εγγύτητας, αλλά και χάρη στις γνώσεις των τοπικών αναγκών και στην εμπειρογνωσία που διαθέτουν σε τομείς που κατά παράδοση συμβάλλουν, όπως πολεοδομία, ύδρευσυ, αποχέτευση και παροχή βοήθειας σε ευάλωτες ομάδες, μπορούν κάλλιστα να δημιουργήσουν εταιρικές σχέσεις με πολλαπλούς εταίρους, με αποτέλεσμα τη διαχείριση εκτάσεων ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των ανθρώπων που απασχολούνται στο πρωτογενή τομέα να δημιουργήσουν το αναπτυξιακό τους μοντέλο.
Μπορούν να προωθήσουν το εμπόριο, να υλοποιήσουν προγράμματα κατάρτισης σχετικά με την ανάπτυξη στο πρωτογενή τομέα και να συμμετέχουν σε θέματα έρευνας.
Η Κυβέρνηση πρέπει να διευκολύνει την κατάρτιση ενός πλαισίου για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ως φορείς ανάπτυξης. Κατά τον τρόπο αυτό, θα αναγνωρίσει από τη μια τον ιδιαίτερο ρόλο και τη σημασία αυτής της αναδυόμενης διάστασης της αναπτυξιακής πολιτικής, και από την άλλη αναγνωρίζει πλέον τη μακρά ιστορία και τη σημασία των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν οι ΟΤΑ στον τομέα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Οι ΟΤΑ μπορούν:
• Να οικειοποιήσουν τους στόχους της ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της περιοχής τους.
• Με ευελιξία και ρεαλισμό, να προσαρμόσουν τη δυναμική των μεταρρυθμιστικών διαδικασιών και να ανταποκριθούν σε νέες προκλήσεις και προτεραιότητες.
• Να δημιουργήσουν στρατηγικές συμμαχίες με εταίρους με σκοπό την ανάπτυξη της περιοχής και την ανάσχεση της ανεργίας.
• Να μεταφέρει το κέντρο λήψης αποφάσεων-δράσεων κοντά στο πολίτη.
Εν κατακλείδι οι ΟΤΑ μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο αποφασιστικής σημασίας σε ένα νέο πλαίσιο τοπικής ανάπτυξης -χωροταξίας που θα εντάσσει την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα στο πυρήνα των δράσεων της και ταυτόχρονα να δώσει ώθηση στη δημιουργία συνεργιών μεταξύ των διαφόρων φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Αν δώσεις ένα ψάρι σ' έναν άνθρωπο θα φάει μια φορά. Αν του μάθεις να ψαρεύει θα τρώει σ' όλη του τη ζωή.
Το μόνο που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση.